Onderhoud Scheldelaan in Antwerpse haven

In België vinden momenteel meerdere pilotprojecten plaats waarbij certificering op de CO₂-Prestatieladder gunningsvoordelen oplevert in de aanbesteding. Eén van die projecten is het renovatieproject Scheldelaan. Welke rol speelde de CO₂-Prestatieladder in dat project? En welke duurzame maatregelen werden er getroffen?

Opbreken van fundering en onderfundering, affrezen van asfaltlagen, tonnen puin afvoeren en vervangen met nieuw materiaal… Het is slechts een kleine greep uit wat er allemaal moest gebeuren tijdens het onderhoudswerk op de Scheldelaan in de Antwerpse haven. Een flinke opgave, compleet met strakke deadline. Willemen Infra, de wegenbouwtak van bouwgroep Willemen en uitvoerder van het project, had drie maanden de tijd om de klus te klaren.

Projectleider Hans Hendrickx vertelt over de omvang van Project Scheldelaan, dat eerder dit jaar werd uitgevoerd: ‘Het ging om een tweebaansweg van drie kilometer, compleet met parkeerzones en fietspaden, die volledig vernieuwd moest worden. Dan spreek je al snel over zo’n 30.000 vierkante meter aan materiaal (70 centimeter diep) dat we moesten afvoeren en vervangen.’

Eerste project met CO₂-Prestatieladder

Daarnaast stond duurzaamheid ook nog eens hoog op de agenda tijdens het project. Het werd namelijk in de markt gezet door het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en die gebruikte de CO₂-Prestatieladder voor het eerst in een aanbesteding. Dirk van Troyen, ingenieur wegmetingen bij het agentschap, licht die keuze toe: ‘Een aantal jaar geleden is er een stuurgroep in het leven geroepen om te onderzoeken of de CO₂-Prestatieladder ook in België kan worden toegepast. In 2019 gaven de Vlaamse, Waalse en Brusselse regeringen groen licht voor een pilotfase. Dit project is daar onderdeel van.’

‘In totaal worden er vijfentwintig pilotprojecten uitgevoerd met de CO₂-Prestatieladder. Vijf in Brussel, tien in Vlaanderen en tien in Wallonië’, vervolgt hij. ‘Project Scheldelaan is het eerste project met de CO₂-Prestatieladder dat in Vlaanderen uitgevoerd wordt.’

‘Project Scheldelaan is het eerste project met de CO₂-Prestatieladder dat in Vlaanderen uitgevoerd wordt.’ – Dirk van Troyen, ingenieur wegmetingen bij Agentschap Wegen en Verkeer (AWV)

Eigen invulling

De Belgische stuurgroep maakte verschillende afspraken over de CO₂-Prestatieladder. Zo krijgen bedrijven met niveau 4 of 5 op de Ladder voorlopig dezelfde fictieve korting als bedrijven met een certificaat op niveau 3. Op die manier worden kleine aannemers (die nog geen ervaring hebben met de CO₂-Prestatieladder) niet benadeeld. Daarnaast werd er een document opgesteld dat aanbesteders helpt om de CO₂-Prestatieladder te gebruiken.

Dat document is overigens niet in beton gegoten, benadrukt Van Troyen. Aanbestedende partijen hebben de mogelijkheid om eigen accenten te leggen, zegt hij: ‘Bij Project Scheldelaan werd er bijvoorbeeld voor gekozen om het fictieve gunningsvoordeel voor bedrijven met een certificaat op de Ladder te halveren. Daarnaast hebben we geen absolute doelstellingen gesteld op het gebied van CO₂-reductie, omdat de CO₂-Prestatieladder voor iedereen nieuw is. Maar in de toekomst zijn we dat wel van plan.’

Klimaatneutraal bouwen

Van de drie grote aannemers die zich inschreven voor Project Scheldelaan (allen gecertificeerd op niveau 3 van de Ladder) mocht Willemen Infra aan de slag. Het bedrijf behaalde niveau 3 op de Ladder door zijn CO₂-voetafdruk in kaart te brengen en daar reductiedoelstellingen aan te verbinden. Franky van den Berghe, duurzaamheidsmanager bij het bedrijf: ‘We willen binnen drie jaar tien procent minder CO₂ uitstoten, met 2019 als referentiejaar en in relatie tot onze omzet.’

Willemen Infra is ondertussen al bezig met het behalen van een certificaat op niveau 4 of 5 van de CO₂-Prestatieladder. Duurzaamheid staat tegenwoordig namelijk hoog op de agenda, vertelt Van den Berghe. En een hoger niveau op de Ladder sluit daar goed bij aan: ‘Duurzaamheid was vroeger altijd iets dat we erbij deden, maar tegenwoordig is het echt geïntegreerd in onze strategie en beleid. We willen in de hele bedrijfsvoering maximale waarde realiseren met zo min mogelijk impact op het milieu. Het einddoel: klimaatneutraal bouwen zonder negatieve gevolgen voor ecosystemen. Daar komt veel bij kijken. Van optimaal gebruik en beheer van grondstoffen tot innovatieve en circulaire bouwmethodes.’

Groene stroom en hergebruik van materiaal

Ook tijdens Project Scheldelaan werden er meerdere duurzame maatregelen getroffen. Zo maakte Willemen Groep de overstap van groene stroom uit Europa naar groene stroom uit eigen land, voor alle kantoren, magazijnen en productiefaciliteiten. ‘Groene stroom is groene stroom in België, ongeacht de oorsprong ervan’, vertelt Van den Berghe. ‘Maar de CO₂-Prestatieladder is daar strenger op. We waren sowieso al van plan om op termijn overstappen op Belgische groene stroom, maar door de Ladder hebben we dat sneller opgepakt.’

‘De CO₂-Prestatieladder is strenger op wat groene stroom is. We waren sowieso al van plan om op termijn overstappen op Belgische groene stroom, maar door de Ladder hebben we dat sneller opgepakt.’ – Franky van den Berghe, duurzaamheidsmanager Willemen Groep

Ten tweede werd er ingezet op hergebruik van materiaal om de CO₂-voetafdruk van Project Scheldelaan te drukken. Hendrickx: ‘We hebben zo’n tien procent van de oude ondergrond van het wegdek opnieuw ingezet, door het te mengen met nieuw materiaal en in te frezen met cement. Dan praat je al snel over zo’n 5.000 kubieke meter (m³) aan zand dat we niet hoefden af en aan te voeren.’

Duurzamer asfalt

Ten derde zette Willemen Infra in op het gebruik van asfalt met verlaagde temperatuur (avt). Asfalt wordt normaliter geproduceerd op een temperatuur van ongeveer 180 graden Celsius. Maar door bepaalde technieken toe te passen, zoals het opschuimen van het bitumen, kan een temperatuur van 120 graden Celsius ook volstaan. Hendrickx: ‘Hogere temperaturen staan gelijk aan meer energieverbruik, zo simpel is het. Als je het proces op een lagere temperatuur uitvoert, bespaar je dus energie.’

Tot op heden wist Willemen Infra niet precies hoeveel energie ze bespaarden met deze milieuvriendelijkere vorm van asfaltproductie. Maar voor de CO₂-Prestatieladder werd dat voor het eerst in kaart gebracht. Van den Berghe: ‘Het zorgt voor ongeveer vijftien procent minder aardgasverbruik in onze asfaltcentrales.’

Geleerde lessen

Voor alle betrokken partijen was Project Scheldelaan een leerzame ervaring met betrekking tot de CO₂-Prestatieladder. Volgens Hendrickx diende de Ladder bijvoorbeeld als een mooie stok achter de deur, om te blijven nadenken over verbeterslagen. ‘Je gaat processen slimmer inrichten, zaken combineren, noem maar op. De energie- en materiaalbesparingen die je daarmee bespaart, zijn niet alleen goed voor het milieu. Ze verbeteren ook je concurrentiepositie. In België is de concurrentie vrij scherp, dus dat is mooi meegenomen.’

Daarnaast zorgde de CO₂-Prestatieladder ervoor dat duurzaamheid prominenter op de agenda kwam te staan bij Willemen Groep, voegt Van den Berghe toe. ‘Het beleid werd er beter van en medewerkers werden meer betrokken. Duurzaamheid leeft nu veel meer. Niet alleen bij de directie, maar ook op de werkvloer.’

‘Door de CO₂-Prestatieladder kwam duurzaamheid prominenter op de agenda te staan bij WIllemen Groep. Het beleid werd er beter van en medewerkers werden meer betrokken. Duurzaamheid leeft nu veel meer. Niet alleen bij de directie, maar ook op de werkvloer.’ – Franky van den Berghe, duurzaamheidsmanager Willemen Groep

Positief over de Ladder

Volgens Van Troyen biedt Project Scheldelaan veel perspectief voor de toekomst: ‘We zijn tot nu toe erg positief over de CO₂-Prestatieladder. Ik denk dat de kans groot is dat het in de toekomst op grote schaal wordt ingezet in België én dat het aannemers zal aansporen om meer duurzame maatregelen te nemen.’

Projectdetails