Wat is de relatie tussen CSRD en CO2-Prestatieladder 4.0?

Sturen op duurzaamheid is anno 2024 niet meer weg te denken uit de bedrijfsvoering. Maar waar sommige maatregelen eerst nog innovatief waren, zijn deze nu alweer mainstream. Zowel de markt als wetgeving probeert hierop met nieuwe ideeën en concepten antwoord te geven. Zo ook de EU en de CO2-Prestatieladder. De EU kondigde even geleden de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) aan, en van de CO2-Prestatieladder verschijnt een nieuwe versie (4.0). Waar te beginnen? In hoeverre sluit het een aan op het ander? In hoeverre sturen CSRD en CO2-Prestatieladder 4.0 echt op duurzaamheid? In dit artikel geven we antwoord op de meest gestelde vragen van CRSD-plichtige bedrijven.

CSRD in het kort

Voor zo’n 3000-6000 (grote) bedrijven in Nederland wordt het gefaseerd verplicht: de CSRD-rapportage. Deze EU-wetgeving vraagt van organisaties om te rapporteren over de thema’s milieu (environment), sociaal (social) en bestuur (governance) in een publiekelijk beschikbaar duurzaamheidsverslag. Hoe hebben deze duurzaamheidsfactoren (milieu, sociaal, bestuur) invloed op de organisatie en welke impact heeft de organisatie op de omgeving? Uit het verslag, dat moet worden toegevoegd aan het bestuursverslag, moeten stakeholders en andere geïnteresseerden kunnen opmaken hoe duurzaam de organisatie is. CSRD komt voort uit de Green Deal.

De regels waaraan het duurzaamheidsverslag moet voldoen, staan vervolgens in de zogenaamde ESRS: European Sustainability Reporting Standards. De eerste set van twaalf ESRS zijn al gepubliceerd, en deze zijn van toepassing op alle CSRD-plichtige bedrijven (ze heten ook wel ‘sectoragnostische’ ESRS). Daarnaast komen er nog ESRS die voor specifieke sectoren zullen gelden.  

Aansluiting CO2-Prestatieladder 4.0 bij CSRD

Door te voldoen aan de eisen van CO2-Prestatieladder versie 4.0, dekt een organisatie een deel van deze ESRS-set af, namelijk ESRS E1, klimaatverandering (zie afbeelding). Tijdens de ontwikkeling van CO2-Prestatieladder 4.0 is rekening gehouden met CSRD. CO2-Prestatieladder 4.0 hanteert daardoor zoveel mogelijk dezelfde randvoorwaarden als CSRD. Zo kan de footprint die de organisatie maakt aan de hand van de eisen van de CO2-Prestatieladder een-op-een gebruikt worden voor de CSRD-rapportage doordat dezelfde scope-indeling wordt gebruikt, alle broeikasgassen (dus niet alleen CO2) worden meegenomen en het toegestaan is om tank-to-wheel-emissies te gebruiken. Natuurlijk is het dan wel belangrijk dat de organisatie voor beide dezelfde organisatorische grenzen aanhoudt.

Figuur 1: De eerste set 12 sectoragnostische ESRS. De CO2-Prestatieladder dekt de impact van de organisatie op de omgeving van 'E1 Klimaatverandering' af.

Maar: de CO2-Prestatieladder richt zich alleen op de impact van de organisatie op het klimaat, waar de CSRD ook wil weten wat de impact van het klimaat op de organisatie is. Om volledig aan E1 te voldoen moet een organisatie aan dat tweede deel dus nog zelf invulling geven. De tweeledige impactmeting van CSRD wordt ook wel ‘dubbele materialiteit’ genoemd. De CO2-Prestatieladder meet zodoende ‘enkelvoudige materialiteit’.

Praktische invulling aan eisen

Hoewel de ESRS een nadere uitwerking is van de CSRD-eisen, is het daarmee nog geen hulpmiddel. In ESRS ‘E1 Klimaat’ staat bijvoorbeeld dát een organisatie haar CO2-uitstoot in kaart moet brengen, een energiebalans moet opstellen, moet rapporteren over de hoeveelheid energie per euro omzet en een klimaattransitieplan moet maken. Maar hóe de organisatie dit kan aanpakken en aan de benodigde, juiste data komt: daar moet de organisatie zelf invulling aan geven. De CO2-Prestatieladder geeft deze praktische invulling wel.

En dan niet eenmalig: doordat met de CO2-Prestatieladder een CO2-managementsysteem wordt geïmplementeerd, kan de organisatie hier steeds opnieuw op terugvallen als onderbouwing van het jaarlijkse CSRD-duurzaamheidsverslag.

CO2-Prestatieladder 4.0 ambitieuzer dan CSRD

De eisen van de CO2-Prestatieladder 4.0 gaan verder of zijn gedetailleerder dan de eisen van CSRD.

Zo noemt de CO2-Prestatieladder 4.0 groene stroom alleen echt groen als de productie en het gebruik ervan in hetzelfde land plaatsvinden, waar dat voor CSRD niet hoeft.

Ook moeten organisaties die de hogere niveaus van CO2-Prestatieladder 4.0 willen beklimmen zorgen voor kortetermijndoelen, uitgewerkt in een plan van aanpak met concrete maatregelen, naast de middellange en langetermijndoelen die zowel de Ladder als CSRD vragen.

En de CO2-Prestatieladder verwacht dat de organisatie concrete stappen zet om CO2-bewustzijn bij medewerkers te vergroten, intern en extern te communiceren, samen te werken met keten- en sectorpartners en te zorgen voor innovatie. Dergelijke stappen hoeft een organisatie niet te zetten voor de CSRD-rapportage.

CSRD rapporteert, Ladder 4.0 stuurt

Dat de CO2-Prestatieladder verder gaat dan de CSRD, komt naast de genoemde voorbeelden simpelweg door de aard van de instrumenten: het verslag van CSRD maakt transparant wat de impact van de organisatie is, maar wie CO2-Prestatieladder 4.0 implementeert stuurt ook op steeds minder klimaatimpact van die activiteiten. Ladderorganisaties passen steeds de ‘plan do check act-cyclus’ toe, en blijven zichzelf dus verbeteren.

In het verlengde hiervan: de inspanningen die een organisatie doet voor CO2-Prestatieladder 4.0 moeten daadwerkelijk zorgen voor minder impact op het klimaat. Hoewel we ervan uit mogen gaan dat dit ook de bedoeling is van CSRD, hoeven de inspanningen ten dienste van het CSRD-verslag technisch gezien niet te leiden tot CO2-reductie. De accountant die de CSRD-duurzaamheidsrapportage controleert, ziet er namelijk alleen op toe dat alle data in het jaarverslag kloppen. Over de vraag of de maatregelen ook effectief bijdragen aan minder CO2-uitstoot, doet de accountant geen uitspraak. De auditor voor de CO2-Prestatieladder doet dit wel. Ook beproeft deze de effectiviteit van de Ladder door met medewerkers te praten, projectlocaties te bezoeken en het gekozen ambitieniveau te bevragen.

Hoewel de inspanningen voor CO2-Prestatieladder 4.0 verder gaan dan wat noodzakelijk is voor de CSRD-rapportage, doet dit niets af aan de bruikbaarheid ervan als basis voor E1 van de CSRD-rapportage. De kwaliteit van de data zal wel gedetailleerder zijn en het resultaat van de verder gaande inspanningen zullen ook in het rapport zichtbaar zijn.

Gunningvoordeel 

En dan is er nog het gunningvoordeel. Zeker 300 aanbestedende diensten geven fictieve korting op de inschrijfprijs aan organisaties die de ambitie hebben een CO2-Prestatieladdercertificaat te behalen (of dat al hebben). En dat zal niet zo snel veranderen zodra CSRD ingaat. Er is geen reden om aan te nemen dat aanbestedende diensten niet meer van het gunningsinstrument gebruik zullen maken met de invoering van CSRD, omdat een groot deel van de organisaties dat zich inschrijft voor een opdracht, niet CSRD-plichtig is. Opdrachtgevers die willen samenwerken met duurzame leveranciers, hebben dan dus nog steeds een middel nodig om hier zeker van te zijn. En waar de duurzame ambitie van de opdrachtgever verder gaat dan de rapportage van CSRD, geldt dat alsnog ook voor aanbestedingen waarop grote, CSRD-plichtige bedrijven zich zullen inschrijven.

CSRD én CO2-Prestatieladder 4.0?

Organisaties die willen weten of CO2-Prestatieladder 4.0 voor hen een geschikt middel is, moeten zich vooral afvragen of zij veel duurzaamheidswinst kunnen maken op het gebied van klimaatverandering (E1 van CSRD). Als er op een ander thema veel meer behaald kan worden – zeg de impact op lokale gemeenschappen in een productieproces (S3) - is een ander managementsysteem dan CO2-Prestatieladder 4.0 misschien nuttiger. Maar organisaties die een middel zoeken om invulling te geven aan E1, daar jaarlijks op willen kunnen voortborduren, organisaties die ambitieus zijn in het effectief besparen van CO2 en organisaties die gunningvoordeel willen behalen bij aanbestedingen, zijn waarschijnlijk gebaat bij een certificaat voor CO2-Prestatieladder 4.0.

>> Meer lezen over CSRD? Wij raden deze uitgave van de Raad voor de Jaarverslaggeving aan, die tevens als bron voor dit artikel is geraadpleegd. 

>> Meer weten over CO2-Prestatieladder versie 4.0? Kijk ook eens naar onze eerder verschenen artikelen:

• ‘‘We willen dat de CO₂-Prestatieladder het verschil maakt’, handboek 4.0 nog ambitieuzer’
• ‘Handboek 4.0 zet in op lange termijn: organisaties uiterlijk 2050 klimaatneutraal’
• ‘Van wie is deze uitstoot? Sturen op meeste impact met handboek 4.0’
• ‘Handboek 4.0: hoe betere datamonitoring leidt tot meer inzicht en minder CO₂’