NIEUWS 28 oktober 2020 Nieuws van SKAO
VNG-programma: Op weg naar CO2-reductie door gemeenten
In het Klimaatakkoord is een CO2-reductie van 49% in 2030 afgesproken. Dat betekent ook voor gemeenten werk aan de winkel. Een tool die helpt om deze reductie meetbaar te maken is de CO2-Prestatieladder. De VNG ontwikkelde een speciaal programma: CO2-reductie door gemeenten. De gemeente Soest is vanuit dit programma gecertificeerd voor niveau 3 op de CO2-Prestatieladder. Marloes Borsboom-Turabaz van de VNG en de Soestse wethouder Nermina Kundić vertellen welke stappen in CO2-reductie gemeenten kunnen zetten.
In het VNG-programma draait het vooral om CO2-reductie in de grond-, weg- en waterbouw (GWW). Hier is heel veel te winnen volgens Marloes Borsboom-Turabaz, projectleider van het VNG-programma CO2-reductie door gemeenten. ‘Het is een wat onderbelichte opgave uit het Klimaatakkoord. De energietransitie raakt burgers direct en daar gaat een groot deel van de gemeentelijke aandacht naartoe. Maar juist op GWW-terrein is enorm veel klimaatwinst te behalen. In de bouw- en infrasector gaat € 15 miljard om, de sectoren zorgen samen voor 40% van de CO2-uitstoot in ons land. Gemeenten zijn in ongeveer 60% van de gevallen opdrachtgever voor GWW-projecten. Die cijfers onderstrepen het enorme potentieel voor CO2-reductie bij gemeenten. Elke lokale overheid heeft de ambitie voor CO2-reductie onderschreven. De CO2-Prestatieladder is de manier om te laten zien wat je als gemeente doet aan CO2-reductie. Gemeenten die de ladder hanteren, geven het goede voorbeeld aan inwoners en laten zien dat het kan.’
Kennis delen en regionale afstemming
Borsboom-Turabaz onderkent dat gemeenten soms ondersteuning bij de klimaatopgave nodig hebben. ‘Het is technische materie en vooral kleine gemeenten hebben niet altijd de noodzakelijke kennis en/of capaciteit in huis. De VNG ondersteunt daarom graag en stimuleert dat gemeenten regionaal optrekken. Riolering, wegen en warmtenetten houden niet op bij de gemeentegrenzen. Regionale afstemming vindt op veel plekken al plaats. Een goed voorbeeld is Noord-Brabant. Daar hebben provincie en gemeenten een gezamenlijke aanpak ontwikkeld. 19 november organiseert de VNG een online inspiratiesessie waarin we laten zien hoe die aanpak werkt.’
Duurzame ambities en uitvragen
Sturing op CO2-reductie begint door als gemeente ambities scherp te hebben, geeft Borsboom-Turabaz aan. ‘In Groningen is vorig jaar het ambitieweb vastgesteld waarin de Groningse duurzaamheidsambities gestructureerd zijn opgenomen. Groningen gaat zich op 12 thema’s richten. Naast het vaststellen van het gemeentelijk ambitieniveau is het ook belangrijk om per project te kijken wat mogelijk is, voordat je een aanbesteding uitschrijft. De CO2-Prestatieladder is een heldere onderlegger voor eisen en wensen die je als gemeente in aanbestedingen kunt en wilt stellen. Enkele gemeenten vragen in hun aanbestedingen om “niveau 5” in de uitvraag. Uit onderzoeken blijkt dat de markt zeker uit de voeten kan met extra eisen qua CO2-reductie in de werkwijze en materialen. Maar je moet er wel met elkaar in een vroeg stadium over in gesprek. Over wat kan en over wie op welke manier eventuele extra kosten voor zijn rekening neemt. Dat verschilt per opdracht. Veel gemeenten vragen in aanbestedingen inmiddels uit naar een bepaald certificeringsniveau, maar zijn zelf nog niet gecertificeerd. Zo’n certificatie kan zeker wat toevoegen. Het helpt in de transparantie naar inwoners en samenwerkingspartners.’
Intersectorale aanpak
Hoe ziet een geslaagde aanpak van CO2-reductie eruit? Borsboom-Turabaz: ‘Het belangrijkste is over sectoren heen kijken en opgaven combineren. Als je aan een infrastructureel project begint, kijk dan welke opgaven je tegelijkertijd mee kunt nemen. In de regio Arnhem-Nijmegen kijken ze bijvoorbeeld hoe circulariteit een plek krijgt in de GWW. De regio heeft zich als doel gesteld om 3 concrete GWW-projecten circulair uit te laten voeren. Daarbij worden ook allerlei andere ambities en deelaspecten meegenomen. Een mooi voorbeeld hoe je impact vergroot door duurzaamheid integraal toe te passen.’
Praktijkvoorbeeld Soest
De gemeente Soest is, als eerste gemeente vanuit het VNG-programma CO2-reductie door gemeenten, gecertificeerd voor niveau 3 op de CO2-Prestatieladder. Soest werd daarmee de tiende gemeente die het certificaat haalde. Wethouder Nermina Kundić: ‘De CO2-Prestatieladder is een uitstekende manier om te meten hoe we het als gemeente doen. Zo weten we of de acties die we inzetten om te verduurzamen ook het gewenste effect hebben en kunnen we het beleid (bij)sturen. We vinden het belangrijk om nadrukkelijk ook naar onze eigen footprint te kijken. ‘De gemeente als voorbeeld’ is 1 van de 4 programma’s waarmee we de doelstellingen uit het Klimaatakkoord willen behalen. De andere zijn wonen, werken en mobiliteit. We zijn nu gecertifieerd op niveau 3. Vanaf niveau 4 en 5 wordt er ook werk gemaakt van de CO2-uitstoot in de keten en sector, zo ver zijn we nog niet helemaal. Maar we stellen uiteraard wel de nodige duurzaamheidseisen in ons inkoopbeleid.’
Kundić raadt het VNG-programma en het gebruik van de CO2-Prestatieladder van harte aan. ‘De wil om actief aan de slag te gaan met CO2-reductie is er bij alle gemeenten, maar de resultaten blijven nogal eens achter omdat het vaak niet goed grijpbaar is. Door je te laten certificeren voor de CO2-Prestatieladder weet je waar de knelpunten in jouw gemeente zitten én hoe je die aan kunt pakken.’
> Lees meer over de certificering van Soest
Over het project
Gemeenten voelen de urgentie om te voldoen aan 49% CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990. Zij hebben vrijwel unaniem ingestemd met het Klimaatakkoord. De uitdaging is om de ambities op het gebied van CO2-reductie te vertalen naar beleid en uitvoering. De VNG ondersteunt hierbij onder andere met het programma CO2-reductie door gemeenten, dat wordt uitgevoerd met financiering uit de Klimaatenvelop. Het programma biedt gemeenten inspiratie, handvatten en tools om concrete stappen te zetten in CO2-reductie. Door samenwerking te stimuleren, best practises te delen en ook kleinere gemeenten mee te nemen, realiseren we samen meer impact.
> Lees meer over het programma 'CO2-reductie door gemeenten'
Dit stuk verscheen eerder op www.vng.nl