NIEUWS 30 juni 2020 Nieuws van SKAO
Emissieloos bouwen wordt de norm: ‘achterblijvers krijgen het moeilijk als de regels worden aangepast’
Volgens het rapport van de commissie Remkes moet de uitstoot van stikstof de komende tien jaar halveren om de staat van de Nederlandse natuur te verbeteren. Ook de bouwsector zal moeten investeren in duurzame maatregelen om aan de stikstofambities van de commissie-Remkes te voldoen.
Volgens het rapport van de commissie Remkes moet de uitstoot van stikstof de komende tien jaar halveren om de staat van de Nederlandse natuur te verbeteren. Ook de bouwsector zal moeten investeren in duurzame maatregelen om aan de stikstofambities van de commissie-Remkes te voldoen. Volgens Gijs Termeer van SKAO moet de uitstoot van stikstof én CO2 drastisch omlaag: ‘opdrachtgevers moeten een aanjagende rol gaan spelen’.
Hoe kan de CO2 -Prestatieladder een rol spelen in het verlagen van stikstofuitstoot?
'Meer dan 3500 bedrijven zijn gecertificeerd op de CO2 -Prestatieladder. Deze bedrijven hebben geleerd om emissies te registreren en emissies te verlagen. De emissies die bouwbedrijven registreren zijn vaak gericht op de emissies van brandstof. Deze registratie gebeurt voornamelijk op bedrijfsniveau. De uitdaging voor de komende jaren is om de registratie van emissies op projectniveau inzichtelijk te maken. Een systeem zoals de CO2 -Prestatieladder, dat constant stuurt op de reductie van emissies, kan ook bijdragen aan de reductie van stikstof. Er zullen dan wel projectspecifieke eisen voor stikstof moeten worden opgesteld'
Hoe belangrijk is de rol van opdrachtgevers voor emissieloos bouwen?
‘Cruciaal. Het is ons gezamenlijk doel om voor 2030 een emissieloze bouwplaats te creëren. Contractueel zullen opdrachtgevers waarschijnlijk eisen dat een project wordt uitgevoerd, zonder directe emissies op de bouwplaats en met gebruik van groene stroom of groene waterstof. Het is daarvoor belangrijk dat opdrachtgevers nieuwe instrumenten durven in te zetten bij aanbestedingen. Opdrachtgevers kunnen in eerste instantie gaan gunnen en in een later stadium gaan eisen. Hierbij kan stapsgewijs oud materieel worden uitgefaseerd. Bedrijven die snel duurzamer materieel gaan inzetten op projecten zullen dus worden beloond en op een gegeven moment zal de opdrachtgever eisen dat er geen materieel meer mag worden ingezet dat bijvoorbeeld draait op diesel.’
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Wat heeft stikstof voor invloed op het milieu?
Kort door de bocht: stikstof gaat, nadat het is uitgestoten, omhoog in de lucht en komt vervolgens soms wel kilometers verder neer op de aarde en verrijkt daar de bodem. Sommige planten hebben baat bij een stikstofrijke grond, maar veel planten ook niet, die worden dan verdrukt. Dieren - zoals insecten - die van deze planten leven, verdwijnen dan ook. Zo raakt de biodiversiteit verstoord, ook in belangrijke beschermde natuurgebieden. Nederland is de nummer 1 stikstof-uitstoter van Europa. Een groot probleem.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Hoe ziet een GWW-bouwplaats er in 2030 uit?
‘Projecten worden waarschijnlijk voor een groot deel met elektrisch materieel uitgevoerd. De ontwikkeling van batterijen en brandstofcellen op waterstof voor materieel is dan ook een stuk verder. Op de bouwplaats zullen er geen directe emissies worden uitgestoten. Er is echter nog veel technische ontwikkeling nodig, vooral voor de zwaardere machines. Deze machines draaien nu nog steeds op diesel en de elektrische varianten zijn nog nauwelijks beschikbaar. Er zijn nu te weinig prikkels om duurzame machines aan te schaffen. Dit komt vooral door de aanschafprijs. Als opdrachtgevers in de gunning bedrijven gaan belonen die duurzaam materieel gaan inzetten dan ontstaat er een incentive om duurder duurzamer materieel sneller aan te schaffen, wat de ontwikkeling ervan ook kan aanjagen. Brancheorganisaties hebben wel zorgen dat de kosten niet te hoog mogen oplopen. Ze kijken daarbij ook scherp naar met name het MKB. Het is met de huidige problemen van stikstof en PFAS niet raar dat bouwers terughoudend zijn om grootschalig in te zetten op nieuw materieel. Ze hebben geen zekerheid dat ze zo’n investering terugverdienen en niet iedereen heeft de ruimte om te investeren. Materieel is niet zomaar afgeschreven en de zuinigste categorie V is pas in 2019 op de markt gekomen. Categorie IV stamt uit 2014 en IIIa en b zijn vanaf 2011 geleverd. Het simpelste is voor bepaalde projecten en gebieden de inzet van ouder materieel te verbieden. Met dat oog moeten we de ontwikkeling naar een emissieloze bouwplaats doormaken. Achterblijvers krijgen het echter moeilijk als de regels worden aangepast.
Wordt er ook al groter gedacht?
‘Het ministerie van Infrastructuur heeft onlangs haar strategie naar een Klimaatneutrale en Circulaire infrastructuur in 2030 gepresenteerd. Daaronder vallen acht transitiepaden en er is ook geld beschikbaar voor pilots en proefprojecten. Bij Rijkswaterstaat zijn richting 2030 vier transitiepaden vastgelegd om meer klimaatneutraal te werken. Er is zeker winst te behalen op het gebied van droog grondverzet, nat grondverzet, bij kunstwerken en asfalt. Bij ProRail worden ook in vier richtingen stappen gezet. Daar zit de winst bij grondverzet, bovenbouw spoor, energie en kunstwerken. Het snelst en meest concreet is de winst die bouwmachines bereiken met andere brandstof, moderne technieken en de bediening. Het kan een factor twee schelen als machines niet constant staan te stampen en de machinist een cursus ‘het nieuwe draaien’ volgt'
Wordt er door SKAO ook meegedacht over stikstof?
‘SKAO werkt samen met brancheorganisaties, ProRail, Rijkswaterstaat en de waterschappen aan de meetlat duurzaam materieel en brandstof. Met deze meetlat kunnen opdrachtgevers aanbiedingen van aannemers vergelijken. Met één meetlat kun je zowel stikstof als CO2 reduceren. Daar zit echter nog geen echte emissieregistratie en datamonitoring aan vast. Als je gunningvoordeel wil gaan geven aan emissiereductie dan moet dat toetsbaar en handhaafbaar zijn en dat is nog een uitdaging. Daarbij is het belangrijk dat dergelijke gunningscriteria te gebruiken zijn door zowel de grote als kleine opdrachtgevers en dat zowel grotere als kleinere bouwbedrijven er invulling aan kunnen geven.’
Het kabinet wil met een drempelwaarde voor de bouw komen, als de stikstofuitstoot onder een bepaalde grens blijft kunnen bouwprojecten weer door. Wat vind jij van deze beslissing?
‘Het is nog wel enigszins onduidelijk. Een drempelwaarde lijkt op een norm. Is dat een norm die toeziet op de uitstoot per project? Of per tijdseenheid of machine? Ik kan mij voorstellen dat men gaat werken met NOx (stikstofoxiden, red.) per euro projectwaarde. Ik ben heel benieuwd naar hoe een goed onderbouwde drempelwaarde enerzijds gaat worden ingevoerd en anderzijds gaat handhaven en controleren. Ik zie dat er al heel veel mogelijk is op het gebied van aanbestedingen en gunnen op lage uitstoot. Er is ook al veel mogelijk met emissieregistratie en datamonitoring. Het is echter nog wel een uitdaging om dit breed toegankelijk te maken in de sector, zowel aan de opdrachtgeverskant als aan de opdrachtnemerskant.’