NIEUWS 18 december 2024 Versie 4.0
CO₂-Prestatieladder versie 4.0 wordt gepubliceerd op 14 januari 2025
Overgangsregeling geeft organisaties twee jaar voor overstap naar Handboek 4.0
De overgang van Handboek 3.1 naar 4.0 is de grootste herziening van de CO2-Prestatieladder tot nu toe. Certificaathouders, aanbestedende diensten en Certificerende Instellingen (CI’s) krijgen dan ook ruim de tijd om zich voor te bereiden voor het nieuwe handboek. SKAO-directeur Gijs Termeer en projectleider Handboek 4.0 Tijmen de Groot vertellen hoe de overgangsregeling eruitziet. “We willen ervoor zorgen dat alle partijen binnen twee jaar klaar zijn om Handboek 4.0 te gebruiken.”
“Met de CO2-Prestatieladder willen we op de troepen vooruit blijven lopen”, zegt Gijs Termeer. Op niveau 1 en 2 zijn vrij weinig organisaties gecertificeerd. De meeste organisaties beginnen op niveau 3 van de Ladder. Ook is een steeds grotere groep op niveau 5 gecertificeerd. Daarom hebben we de vijf niveaus in het nieuwe handboek vervangen door drie treden. Trede 1 kun je grotendeels beschouwen als niveau 1 tot en met 3 van Handboek 3.1. Trede 2 en – met name – trede 3 vragen behoorlijk wat meer ambitie. Daarmee dagen we de koplopers flink uit.”
Drie grote inhoudelijke verschillen
Tijmen de Groot noemt de drie belangrijkste inhoudelijke verschillen ten opzichte van de vorige versie. “Bij de laatste herziening van de Ladder, in 2015, ging nog meer dan voorheen de aandacht uit naar scope 3-emissies en meer samenwerking in de keten. Nu willen we dat partijen nog actiever werken aan het terugbrengen van hun emissies naar 0, zowel in scope 1, 2 en 3 als de emissies buiten hun keten. Daarnaast vragen we organisaties in Handboek 4.0 om een blik te werpen op de verdere toekomst. Waar willen ze naartoe over 10, 20 jaar? De doelen en ambities waren tot nu toe vooral gericht op de korte termijn. Verder vragen we gecertificeerde partijen personen aan te wijzen die het bewustzijn over CO2-reductie breed verankeren binnen hun organisatie.”
Overgangsregeling van twee jaar
Volgens Termeer is de overgang van Handboek 3.1 naar 4.0 de grootste herziening sinds de lancering van de CO2-Prestatieladder in 2009. “Daarom hebben we gekozen voor een zeer ruime overgangsregeling voor de betrokken partijen. Ze krijgen twee jaar de tijd om volledig over te stappen naar Handboek 4.0. Met deze termijn dwingen we niemand om overhaast hun systemen om te gooien. Zowel certificaathouders, aanbestedende diensten als certificerende instellingen (CI’s) moeten klaar zijn om met het nieuwe handboek aan de slag te gaan. Als dat bij een van de drie niet het geval is, heeft de rest er ook niks aan. Het moet echt een samenspel zijn.”
Beoordeling Certificerende Instellingen op orde
De groep die na de introductie van het nieuwe Handboek op 14 januari 2025 als eerste aan de slag moet met de overgang, zijn de Certificerende Instellingen, zegt Termeer. “In totaal zijn dat er momenteel vijftien. Ze krijgen een half jaar de tijd om hun accreditatie te regelen voor de nieuwe norm. Toezichthouders controleren of de beoordelingsmethodiek van de CI’s aan de 4.0-versie voldoet. Door alle CI’s een half jaar te geven voor het behalen van hun accreditatie zorgen we voor een gelijkwaardig speelveld. Het kan namelijk zijn dat CI’s toevallig al in februari een afspraak hadden staan met hun toezichthouder. Dat zou ze dan een concurrentievoordeel kunnen opleveren, dat willen we niet.”
Certificaathouders binnen twee jaar overstappen
Zodra Handboek 4.0 in januari wordt gepubliceerd, adviseert SKAO certificaathouders om het eerste half jaar vooral te gebruiken om zich te oriënteren op Handboek 4.0 en na te denken over wat de wijzigingen voor hun organisatie betekenen.
“Vanaf 14 juli kunnen de CI’s starten met hun 4.0-audits, maar certificaathouders hoeven niet direct te kiezen voor een 4.0-audit,” benadrukt De Groot. Certificaathouders moeten uiterlijk bij hun eerste audit na 14 januari 2027 definitief overstappen. Tot die datum kunnen ze bij een audit nog kiezen voor een beoordeling op Handboek 3.1.
Vanaf 2026 pas 4.0-certificaten in aanbestedingen
Voor de derde groep, de aanbestedende diensten, is het belangrijk om de overstap naar Handboek 4.0 zeer zorgvuldig te plannen maar vooral niet te vroeg, zegt De Groot. “Omdat veel certificaathouders in 2025 en 2026 waarschijnlijk nog niet zullen zijn overgestapt, vragen we aanbestedende diensten om pas op z’n vroegst in 2026 te beginnen met het gebruik van Handboek 4.0 in aanbestedingen. Het belangrijkste is dat de markt er echt klaar voor is; bij twijfel adviseren we te wachten tot 14 januari 2027.In deze overgangsperiode kunnen 4.0-certificaten wel worden geaccepteerd in een aanbesteding op basis van Handboek 3.1. Bijvoorbeeld: trede 1 in Handboek 4.0 staat gelijk aan niveau 3 in Handboek 3.1. Vanaf 14 januari 2027 adviseren we aanbestedende diensten Handboek 3.1 niet meer te gebruiken bij aanbestedingen.”
Meer weten? Schrijf je in voor ons live online event: Ontdek CO2-Prestatieladder 4.0: Op weg naar 0 uitstoot.