NIEUWS 16 oktober 2019 Nieuws van SKAO
Hoe gemeente De Fryske Marren duurzaamheid in de regio stimuleert
In De Fryske Marren (De Friese Meren) lag in 2013 al de eerste duurzaamheidsvisie op tafel, compleet met ambitieuze doelstellingen. Sindsdien is er binnen de Friese gemeente van alles gebeurd op het gebied van duurzaamheid, met een certificaat op de CO2-Prestatieladder als meest recente wapenfeit. SKAO sprak met klimaatwethouder Frans Veltman over de rol die je als gemeente kunt pakken, om duurzaamheid in de regio te stimuleren.
In De Fryske Marren werden in de afgelopen jaren verschillende duurzame wapenfeiten gerealiseerd. Zo werden er meerdere energiecoöperaties opgericht en gingen verschillende scholen en sportvereniging met zonnepanelen aan de slag. In 2008 startte de gemeente daarnaast met het ontwikkelen van de eerste gasloze nieuwbouwwijk, Wylde Hoarne in het dorp Joure.
Volgens Veltman is de affiniteit die de Friese gemeente met duurzaamheid heeft geen toeval. “We zijn een echte plattelandsgemeente, compleet met groot buitengebied”, zegt hij. “We hebben dan ook een directe relatie met de natuur en omgeving om ons heen. Dat brengt een bepaalde visie met zich mee over hoe je daarmee om moet gaan.”
Duurzaamheidsvisie formuleren
De Fryske Marren was er dan ook vroeg bij met het formuleren van hun duurzaamheidsvisie. In 2013 werden de uitdagingen gedefinieerd en daar werden meteen ambitieuze doelstellingen aan verbonden. De gemeente wil in 2030 bijvoorbeeld niet langer afhankelijk zijn van fossiele energie, een toename in biodiversiteit zien én met de circulaire economie aan de slag. “Er moet een heldere visie en route op tafel liggen, anders gaat het niet werken”, legt de wethouder uit.
Het behalen van de geformuleerde doelstellingen is overigens geen gemakkelijke klus, benadrukt Veltman. Als gemeente heb je nu eenmaal niet alle touwtjes in handen. Of anders gezegd: je bent in verregaande mate afhankelijk van inwoners en bedrijven binnen de gemeente. “Je moet iedereen dus meenemen in je duurzame ambities, anders haal je de doelstellingen simpelweg niet”, aldus Veltman. “Daarom is één van de doelen in onze visie dat elke bewoner de kans moet krijgen om met duurzaamheid aan de slag te gaan.”
Voorbeeldfunctie vervullen
Voor gemeente De Fryske Marren liggen er verschillende rollen weggelegd, die kunnen helpen bij het waarmaken van de duurzame ambities. Dat begint bij het vervullen van een voorbeeldfunctie, stelt Veltman: “Als je anderen vraagt om met duurzaamheid aan de slag te gaan, moet je zelf eerst het goede voorbeeld geven.”
Mede om die reden keek gemeente De Fryske Marren kritisch naar de eigen bedrijfsvoering en voerde enkele imposante verduurzamingsmaatregelen door. Zo is de gemeentewerf Lemmer tegenwoordig volledig gasloos. Hetzelfde geldt voor de recent verbouwde vleugel van het gemeentehuis.
Certificering op de CO2-Prestatieladder
De meest recente duurzame mijlpaal van de gemeente is het behaalde niveau 3-certificaat op de CO2-Prestatieladder. “Dat traject gaf ons een goed inkijkje in de eigen CO2-footprint en haalde enkele interessante inzichten boven water”, vertelt Veltman. “Zo kwamen we er bijvoorbeeld achter dat we nog niet de meest duurzame vorm van groene stroom inkochten. Daarnaast konden we duurzame winst boeken door over te schakelen op blauwe diesel voor ons wagenpark.”
Inspireren
Na het vervullen van een voorbeeldfunctie is het zaak om zowel inwoners als bedrijven te stimuleren om ook met duurzaamheid aan de slag te gaan. Dat begint vaak met bewustwording, stelt Veltman. Er zijn verschillende manieren om dat te bereiken, bijvoorbeeld door middel van bewustwordingscampagnes. “Een goed voorbeeld daarvan is afvalcampagne Ho! Net yn ‘e Kliko!”, vertelt hij. “Dat hebben we actief ondersteund en samen met het onderwijs opgepakt. Kinderen worden via deze campagne bewust van wat ze weggooien en leren wat wel en niet bij het restafval thuishoort.”
Faciliteren
Vervolgens is het essentieel om bewoners en bedrijven te faciliteren, wanneer zij met duurzaamheid aan de slag willen. Die rol kan op kleine schaal gepakt worden, bijvoorbeeld door bewoners en bedrijven te wijzen op beschikbare subsidies voor verduurzaming. Maar je kan het ook groter aanpakken. De Fryske Marren besloot bijvoorbeeld om inwoners gratis advies aan te bieden op het gebied van woningverduurzaming, onder de naam Tûk Wenjen (Slim Wonen).
“Inmiddels hebben duizenden woningeigenaren advies gekregen voor het verduurzamen van hun woning”, zegt Veltman. “In de meeste gevallen is het advies (of een deel daarvan) ook opgevolgd. Het is mooi om te zien dat zoveel inwoners het advies ook daadwerkelijk opvolgen. Daarmee maken we veel impact.”
Verbinden
Als laatste ziet Veltman de gemeente vooral ook als verbindende factor. Die rol pakt De Fryske Marren bijvoorbeeld in de samenwerking met de vier energiecoöperaties die de gemeente rijk is. “Via de postcoderoosregeling hebben deze energiecoöperaties verschillende duurzame energieprojecten in de gemeente gerealiseerd. Dat ondersteunen we natuurlijk graag”, zegt Veltman.
“We organiseren regelmatig overleg met deze coöperaties. Dan komen er soms innovatieve ideeën naar boven”, vervolgt hij. “Zo wordt onderzocht of er mogelijkheden zijn om warmte te onttrekken uit oppervlaktewater. Hetzelfde geldt voor het aanleggen van een lokaal warmtenet. Dat kun je als gemeente faciliteren door hen te verbinden met kennis en expertise van buiten. Die verbindende rol is erg belangrijk. Inspireren, faciliteren en verbinden; daar gaat het om.”
Met een goede dosis gezond verstand aan de slag
Een laatste tip van Veltman: ga gewoon aan de slag. “Gemeentelijke organisaties hebben nogal eens de neiging om nieuw beleid tot in de details op papier te zetten. Vaak ben je dan al een jaar verder voordat je überhaupt aan de slag kan”, zegt hij.
“Op een gegeven moment moet je gewoon dingen gaan doen; zo creëer je immers de duurzame voorbeelden waarmee je anderen meekrijgt”, besluit hij. “Dus zet de hoofdlijnen op papier, betrek zoveel mogelijk partners in je duurzame ambities en ga vervolgens met een goede dosis gezond verstand aan de slag.”