Brief aan Frans Timmermans: CO2-Prestatieladder

De Europese Commissie heeft met de Green Deal plannen op tafel gelegd om klimaatverandering tegen te gaan. De Green Deal moet er voor zorgen dat de Europese Unie voor 2050 klimaatneutraal wordt. Om deze doelstelling te halen wordt er een routekaart uitgestippeld met een pakket aan maatregelen voor een duurzame energietransitie. SKAO wil met de CO₂ -Prestatieladder graag een bijdrage leveren aan de Green Deal en heeft een brief opgesteld gericht aan Frans Timmermans, vicevoorzitter Europese Commissie. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft een begeleidende brief geschreven waarin zij het belang van de CO₂ -Prestatieladder onderschrijft.

Geachte heer Timmermans, vicevoorzitter Europese Commissie,

Met veel enthousiasme hebben wij de Europese Green Deal bestudeerd. Het doet ons deugd dat Europa de leiderschapsrol pakt bij de aanpak van klimaatverandering. De Europese klimaatplannen bieden een goed vertrekpunt voor de overgang naar een volledig klimaatneutraal Europa in 2050.

In de Europese Green Deal die eind vorig jaar is gepubliceerd door de Europese Commissie staat dat ”overheden, inclusief de EU-instellingen, het goede voorbeeld moeten geven en ervoor moeten zorgen dat hun aanbestedingen groen zijn. De Commissie zal verdere wetgeving en richtlijnen voor groene overheidsaankopen voorstellen.”De Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO), eigenaar en beheerder van de CO₂ -Prestatieladder, wil graag een bijdrage leveren aan deze voorstellen.

De belangrijke rol van ‘the power of procurement’ in het behalen van klimaatdoelstellingen

Green Public Procurement (GPP) is een belangrijke motor voor innovatie en geeft bedrijven een belangrijke prikkel om duurzaam te ondernemen. Dit geldt met name in sectoren waar publieke opdrachtgevers een groot marktaandeel hebben (zoals in de bouw, gezondheidszorg en de infrastructuur)[i]. Als er in Europa duurzamer wordt ingekocht dan kunnen er verschillende problemen tegelijk worden opgelost: het klimaat en milieu krijgen meer aandacht en tegelijkertijd wordt er groei gecreëerd bij bedrijven die duurzaam ondernemen. GPP is een cruciaal onderdeel van een groene economie.

Europese overheden geven jaarlijks ongeveer 1,8 triljoen Euro uit, wat ongeveer 14% van het bruto binnenlands product van de EU vertegenwoordigt[ii]. Hoewel GPP wordt beschouwd als een effectief beleidsinstrument om klimaatverandering tegen te gaan, worden veel Europese landen nog steeds geconfronteerd met bepaalde obstakels bij de uitvoering van een dergelijk beleid[iii]. De belangrijkste problemen zijn: onvoldoende politieke ondersteuning, percepties dat GPP duur is, weinig expertise van GPP en gebrek aan praktische instrumenten.

Duurzame Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) in Nederland

De infrastructuur is een belangrijke sector voor de Nederlandse economie. De Nederlandse bouw levert een belangrijke bijdrage aan het Bruto Binnenlands Product (circa 4%). De omzet bedraagt ruim 67 miljard euro in 2018 en is onder te verdelen in Woningbouw, Utiliteitsbouw en GWW. De GWW-sector heeft in 2018 een omvang van circa 18 miljard euro en biedt werk aan 55 duizend voltijdsbanen (circa 15% van de werkgelegenheid in de totale bouw). Naast de bijdrage in omzet en werkgelegenheid, voorziet de GWW-sector Nederland van de essentiële infrastructuur die nodig is voor mobiliteit en om de samenleving te laten functioneren.

Om de Nederlandse overheid te helpen bij de overgang naar duurzamere GWW-projecten, is de ‘Green Deal Duurzaam GWW’ geïntroduceerd. Hierbij is een uniform instrumentarium ontwikkeld[iv] met praktische instrumenten als de CO₂ -Prestatieladder.

De CO₂ -Prestatieladder: twee keer zo snel CO₂ reduceren

De CO₂ -Prestatieladder heeft zich in de afgelopen 10 jaar ontwikkeld tot het grootste GPP-instrument van Nederland dat bedrijven en overheden helpt bij het ambitieus en structureel reduceren van CO₂ en kosten. Binnen de bedrijfsvoering, in projecten én in de keten. In de GWW-sector heeft de CO₂ -Prestatieladder gezorgd voor een duurzame revolutie. Het succes van “de Ladder” is ook andere sectoren niet onopgemerkt gebleven. Onder andere in de ICT, facilitaire dienstverlening, groenvoorziening en afvalsector wordt de Ladder nu ook breed ingezet.

De Ladder werkt tweeledig: als CO₂ -managementsysteem en als GPP-instrument. Er zijn in Nederland meer dan 3000 organisaties gecertificeerd voor het CO₂ -managementsysteem de CO₂ -Prestatieadder en meer dan 150 opdrachtgevers (o.a. Rijkswaterstaat, ProRail en diverse decentrale overheden) zetten de CO₂ -Prestatieladder in bij aanbestedingen. Uit onderzoek van SKAO blijkt dat in een op de tien Europese aanbestedingen in Nederland de CO₂ -Prestatieladder wordt gebruikt[v].

Opdrachtgevers die de CO₂ -Prestatieladder inzetten als GPP-instrument geven bedrijven gunningvoordeel bij aanbestedingen. Hoe hoger het ambitieniveau van het bedrijf, hoe hoger het gunningvoordeel bij aanbestedingen. De vijf ambitieniveaus komen overeen met de vijf niveaus waarop bedrijven zich kunnen certificeren. Op deze manier belonen overheden bedrijven om actief werk te maken van CO₂ -reductie binnen de bedrijfsvoering en op projecten. Aanbesteden met de CO₂ -Prestatieladder is in lijn met Europees Aanbestedingsrecht.

Elk type organisatie kan een certificaat op de CO₂ -Prestatieladder halen. Met een certificaat toont de organisatie aan dat ze inzicht heeft in haar uitstoot, dat er ambitieuze doelstellingen zijn en maatregelen worden genomen om deze uitstoot te reduceren, dat er structurele communicatie en samenwerking is op dit gebied en dat de organisatie continu verbetert.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat gecertificeerde organisaties twee keer zo snel CO₂ reduceren als niet-gecertificeerde organisaties[vi]. Het onderzoek toont ook aan dat alle onderzochte bedrijven door het gebruik van de CO₂ -Prestatieladder een volwassen energiemanagementsysteem hebben ingevoerd, waarbij gestructureerd wordt gemonitord hoe de emissies zich ontwikkelen en CO₂-emissiereductie een bedrijfsstrategie is.

De CO₂ -Prestatieladder op het internationale toneel

Het succes van de Ladder als CO₂ -mangementsysteem en GPP-instrument is buiten de landsgrenzen niet onopgemerkt gebleven. Een greep uit de internationale erkenning: de CO₂ -Prestatieladder is door OESO als Best Practice voor duurzaam inkopen benoemd.

Ook is op initiatief van gecertificeerde organisaties in België inmiddels een driejarige pilot gestart door de Belgische overheden om de Ladder te implementeren als GPP-instrument. Daarnaast wordt er regelmatig kennis gedeeld met Europese partijen, zowel overheden, bedrijven als NGO’s die interesse hebben in deze innovatie uit Nederland. De CO₂ -Prestatieladder is in Nederland tevens een alternatieve invulling voor de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED).

Graag onderzoeken we samen met de Europese Commissie de mogelijkheden die een praktisch, zichzelf bewezen instrument als de CO₂ -Prestatieladder kan bieden bij Green Public Procurement en de Europese Green Deal. Wij brengen daarbij een decennium aan ervaring met dit instrument en de ervaring van de uitrol naar een ander land in.

We lichten bovenstaande informatie graag toe in een persoonlijk gesprek.

Namens het bestuur van SKAO,

Hoogachtend,

Dimitri Kruik

Voorzitter bestuur SKAO

[i]Buying Green. A handbook on green public procurement (2016).

[ii]https://ec.europa.eu/environment/gpp/what_en.htm (2019).

[iii]https://ec.europa.eu/environment/gpp/benefits_en.htm (2016).

[iv]Toekomstige Opgave Rijkswaterstaat: Perspectief op de uitdagingen en verbetermogelijkheden in de GWW-sector (2019)

[v] Monitor aanbestedingen en opdrachtgevers CO₂ -Prestatieladder, Significant en SKAO (2016)

[vi]Improving energy and carbon management in construction, Rietbergen et. al (2016)