Bijdragen aan de klimaatdoelstellingen én kosten besparen. Dat wil de Nederlandse overheid bereiken met het eigen beleid voor Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI). In 2021 en 2022 zorgde dit beleid voor een lagere uitstoot van broeikasgassen. Volgens het RIVM is dit nog niet genoeg om de (klimaat)doelen door onder andere MVOI te halen. Daarvoor is het nodig minder vervuilend in te kopen en meer in te zetten op maatregelen die de levensduur van producten verlengt.
Elk jaar koopt de Nederlandse overheid voor 85 miljard euro in. Het gaat dan bijvoorbeeld om de inkoop van energie, cateringdiensten, renovatie van kantoorgebouwen en transport en grond-, weg- en waterbouw. Bij het inkopen hiervan wil de overheid het klimaat en het milieu zo min mogelijk belasten. Het RIVM onderzoekt sinds 2015 elke twee jaar het effect van MVOI. Hiervoor zijn doelen bepaald, zoals minder broeikasgassen, stikstofoxiden en fijnstof uitstoten. Aanbestedingen gelden voor meer dan een jaar. Daarom is 2022 het meest recente jaar dat onderzocht kon worden.
MVOI kan nog veel meer effect hebben
In 2021 en 2022 heeft MVOI geleid tot een lagere uitstoot van broeikasgassen en een verminderd verbruik van grondstoffen en water. Maar de stijgende lijn die tussen 2015 en 2020 te zien was, vlakt af. Tegelijk laten sommige aanbesteders zien dat het wel mogelijk is om de doelen te halen én minder geld uit te geven.
MVOI is nog steeds geschikt om duurzame inkoop te stimuleren. Maar veel mogelijkheden blijven nog onbenut. Het RIVM verwacht dat MVOI het meest effect kan hebben als het gaat om automatisering, energie, grond-, weg- en waterbouw, kantoorgebouwen, kantoorfaciliteiten en transport.
De CO₂-Prestatieladder als effectief instrument voor duurzame inkoop
De CO₂-Prestatieladder wordt breed toegepast in aanbestedingen en blijft een effectief instrument voor het stimuleren van CO₂-reductie binnen de publieke sector. In diverse aanbestedingen werd gevraagd naar certificering op de CO₂-Prestatieladder en werden eisen gesteld aan de milieukostenindicator (MKI) van materialen zoals asfalt en beton. Dit onderstreept de rol van de ladder als hulpmiddel bij het terugdringen van CO₂-uitstoot in infrastructuurprojecten.
Ook op het gebied van energiebesparing en circulaire economie draagt de CO₂-Prestatieladder bij aan verduurzaming. Bij sommige aanbestedingen werd bijvoorbeeld expliciet gekeken naar aannemers met een hoog niveau op de ladder, omdat dit aangeeft dat zij structureel bezig zijn met CO₂-reductie, bijvoorbeeld door het inzetten van energiezuinig materieel, elektrische vrachtwagens en duurzame brandstoffen.
Goede voorbeelden
Door de inkoop van groene stroom was de uitstoot in 2021 en 2022 127 gram CO2(carbon dioxide)-equivalent per kilowattuur elektriciteit. Dat is veel lager dan de marktstandaard van 372 gram per kilowattuur. Toch is deze uitstoot nog te hoog om het doel van 65 gram in 2030 te halen. Andere goede voorbeelden zijn het hergebruik van bouwmaterialen bij renovatie en de besparing op gas door beter te isoleren.
In totaal was de uitstoot door de overheid als gevolg van MVOI in 2021 en 2022 naar schatting minstens 900 miljoen kilo aan CO2-equivalent broeikasgassen lager dan wanneer zonder MVOI zou zijn ingekocht.
Wilt u meer weten over hoe u de CO2-Prestatieladder kunt inzetten bij aanbestedingen? Schrijf u in voor het webinar ‘Aanbesteden met versie 4.0’.
Lees hier het onderzoek van RIVM