De Kanaalstraat in Utrecht wordt niet alleen veel bezocht door locals, maar trekt zelfs mensen buiten Nederland aan. Dat heeft de straat te danken aan haar multiculturele diversiteit; een grote hoeveelheid aan marktachtige winkeltjes bieden een gespecialiseerd aanbod vanuit verschillende etnische achtergronden.
Deze grote aanloop van bezoekers heeft echter ook een keerzijde: het is erg druk in de straat. En daar wilde de gemeente Utrecht iets aan doen. De straat moest leefbaarder worden en rust uitstralen, zodat er meer ruimte is voor ontmoeting. Bovendien wilde de gemeente een groener straatbeeld. Om dit te realiseren werd het project ‘Herinrichting van de Kanaalstraat’ aanbesteed. Voor een duurzame uitvoering van het project werd de CO₂-Prestatieladder in de aanbesteding ingezet. Het bouwbedrijf Kroeze Infra won de aanbesteding en startte met de uitvoering in november 2022. Wij spraken Koen Senders, projectleider bij Kroeze Infra en Freek Prozee, projectleider bij de gemeente Utrecht, over de rol die de Ladder heeft gespeeld tijdens het project en over de CO₂-reducerende maatregelen die zijn genomen.
Om de drukte van het verkeer in de Kanaalstraat beter te reguleren, moest er een verkeersveilige inrichting komen met een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur. De straat was een drukke tweerichtingsstraat en nu inmiddels een eenrichtingsstraat met brede trottoirs. Prozee: ‘De herinrichting moet een rustiger straatbeeld creëren, onder andere door dubbel parkeren te voorkomen. Bovendien willen we als gemeente het autogebruik verminderen en fietsers de ruimte geven in de straat.’
Om dit nieuwe straatbeeld te realiseren zijn de fietspaden en het wegdek van de gehele Kanaalstraat heringericht en is alle bestaande verharding verwijderd. Daarbij zijn het oude riool en de huisaansluitingen vervangen door een gescheiden vuil water- en hemelwaterriool. Daarnaast is er een nieuwe maaiveldinrichting gemaakt en flink geïnvesteerd in het vergroenen van de straat door 89 bomen te planten en geveltuinen en plantenbakken aan te leggen. Tot slot is het plein voor de Antoniuskerk opnieuw ingericht, de openbare verlichting vervangen en zijn er werkzaamheden verricht met betrekking tot de verkeersregelinstallatie.
De gemeente Utrecht heeft voor het selecteren van de juiste aannemer voor het herinrichten van de Kanaalstraat de CO₂-Prestatieladder ingezet in de aanbesteding. Daarbij is de Ladder als onderdeel van het gunningsinstrument gebruikt. 30% van de aanbesteding bestond uit de prijs en 70% uit kwaliteitscriteria, waar ook CO₂-reductie onder viel. In totaal konden er 100 punten worden verdiend, waaronder maximaal 5 punten voor de CO₂-Prestatieladder bij certificering op niveau 5. Volgens Prozee was het alleen zinvol om in te schrijven met een ambitieniveau van 4 of hoger voor de Ladder, om kans te maken op de opdracht: ‘Hoe hoger het niveau op de Ladder, hoe meer punten de opdrachtnemer kreeg. De CO₂-Prestatieladder had dus een wegingsfactor van 5%. Kroeze Infra behaalde met niveau 5 de maximale score.’
Voor de gemeente Utrecht was het belangrijk dat het project zo duurzaam mogelijk werd uitgevoerd. Daarom is er gekozen voor een aannemer met niveau 5 van de CO₂-Prestatieladder. Voor Kroeze Infra betekende dit dat ze verschillende duurzame maatregelen troffen bij de uitvoering van het project. Het zwaartepunt lag daarbij bij het dieselgebruik. Senders: ‘Het grootste deel van onze uitstoot komt van dieselgebruik, voornamelijk voor onze auto’s, vrachtwagens, kranen en al ons andere materieel. We zijn de afgelopen jaren bezig geweest met zoveel mogelijk besparen op dit gebied, zo ook wat betreft het Kanaalstraat-project.’
Om het dieselgebruik te vergroenen, zet Kroeze Infra steeds meer in op HVO diesel. HVO staat voor ‘Hydrotreated Vegetable Oil' en wordt gemaakt van afgewerkte plantaardige oliën en restafval. Er komt geen fossiele aardolie meer aan te pas. De ambitie van het bedrijf is om diesel te gebruiken met een steeds hoger HVO percentage. Voor het Kanaalstraat project is gewerkt met HVO20. Natuurlijk is het naast dieselgebruik belangrijk dat de gebruikte voertuigen en apparatuur zelf ook zuinig zijn. De grootste uitstoot vindt in dit opzicht plaats bij bedrijfswagens die het materieel vervoeren. Senders: ‘Voor onze projecten, en dus ook voor het Kanaalstraat-project, zetten we Euro 6-vrachtwagens in. Dit is een zuinig type wagen en bovendien is de stikstofuitstoot van deze voertuigen teruggebracht tot 0,4 gram per kilometer.’
Duurzamere voertuigen maken een verschil, maar het is ook zaak om de afstand van het vervoer te minimaliseren. Prozee geeft aan dat daar rekening mee is gehouden tijdens het project: ‘Kroeze Infra hanteerde voor de aanvoer van materieel een ‘Just in Time’ (JIT) systeem. Ze hadden hun depot dicht bij het bouwterrein liggen, zodat ze met kleiner materieel heen en weer konden rijden. Hierdoor is de gereden afstand en daarmee de CO₂-uitstoot geminimaliseerd.’
Daarnaast is er aandacht besteed aan het hergebruiken van materialen. Zo zijn de trottoirbanden en de klinkers in de straat hergebruikt. Prozee: 'De optelsom van al deze maatregelen maakt impact op een project als dit.’
'De optelsom van de duurzame maatregelen die zijn genomen, maakt impact op een project als dit.' - Freek Prozee, projectleider bij de gemeente Utrecht
Naast de omgang met diesel is het gebruiken van zoveel mogelijk elektrisch materieel belangrijk voor een duurzame uitvoering van een project. Voor het Kanaalstraat-project heeft Kroeze Infra gewerkt met kleiner elektrisch materieel, zoals handmateriaal en -gereedschap, kleine trilplaten en elektrische pompen. De overstap maken naar nog grotere elektrische apparatuur vormt een belangrijke ambitie van het bedrijf, maar ook een uitdaging geeft Koen Senders aan: ‘Elektrische machines zijn op dit moment nog een stuk duurder dan niet-elektrische. Bovendien kunnen de machines minder lang draaien en zijn ze meestal niet een hele werkdag inzetbaar. Daarnaast is het komen aan genoeg stroom een uitdaging. Als wij een bouwaansluiting aanvragen, kan het vrij lang duren voordat we daadwerkelijk stroom krijgen. Aangezien onze meeste projecten een jaar in beslag nemen, gaat er dan vaak te veel tijd overheen.’
Er is wel een kantelpunt gaande op de markt en dat biedt mogelijkheden voor de nabije toekomst. Senders: ‘De inzetbaarheidsduur van machines wordt steeds langer en de prijs gaat omlaag. Het trekt allemaal meer naar elkaar toe. Hierdoor is het voor ons als bouwbedrijf steeds meer haalbaar om over te schakelen op elektrische apparatuur. En dat is uiteraard een goede en belangrijke ontwikkeling.’
‘De inzetbaarheidsduur van machines wordt steeds langer en de prijs gaat omlaag. Hierdoor is het voor ons als bouwbedrijf steeds meer haalbaar om over te schakelen op elektrische apparatuur. En dat is uiteraard een goede en belangrijke ontwikkeling.’ - Koen Senders, projectleider bij Kroeze Infra
Een onderdeel van werken met de CO₂-Prestatieladder is verduurzamen in de keten. Uitstoot vindt namelijk niet alleen plaats binnen en door de organisatie zelf, maar ook in de keten waarin die betreffende organisatie werk uitvoert. Dat geldt ook voor Kroeze Infra, dat naast zijn scope 1 en 2 emissies, de materiële scope 3 emissies probeert te beïnvloeden. Senders: ‘Onze belangrijkste ketens zijn onderaanneming en artikelen van beton en steen. We hebben in het kader van de Ladder een ketenanalyse opgesteld op het gebied van diesel. Daar is uitgekomen dat de meeste CO₂-reductie te behalen valt bij onze stratenmakers. Daarom laten wij hen steeds meer werken met HVO diesel. Bij het Kanaalstraat-project is deze maatregel niet specifiek ingezet, maar we rollen dit beleid de komende tijd uit op 10% van onze projecten.’
Kroeze Infra is al 10 jaar gecertificeerd op niveau 5 van de CO₂-Prestatieladder. En het duurzaamheidsinstrument heeft er de afgelopen jaren voor gezorgd dat het bedrijf niet is verslapt bij het najagen van groene ambities. Of het nou op het Kanaalstraat-project is of ergens anders, de Ladder is ingebed in hun duurzaamheidsbeleid. Senders: 'Werken met de CO₂-Prestatieladder dwingt je als bedrijf om gefocust bezig te zijn met de duurzame maatregelen die je elk jaar neemt. Het is een goede stok achter de deur om daar continu scherp op te zijn en te groeien op dat gebied. Het kan betrekking hebben op verschillende aspecten van ons werk, bijvoorbeeld als het gaat om vrachtwagens die inmiddels allemaal Euro 6 zijn of materieel dat steeds meer elektrisch wordt. De Ladder stimuleert hier.’
‘Werken met de CO₂-Prestatieladder dwingt je als bedrijf om gefocust bezig te zijn met de duurzame maatregelen die je elk jaar neemt. Het is een goede stok achter de deur om daar continu scherp op te zijn en te groeien op dat gebied.' - Koen Senders, projectleider bij Kroeze Infra
Het is belangrijk om te experimenteren op het gebied van duurzaamheid. Voor Kroeze Infra helpt het dat er een duurzaamheidsinstrument is dat noodzaak schept voor het testen met nieuwe methodes. Senders: ‘Inmiddels hebben we bijvoorbeeld bij steeds meer projecten zonnepanelen op de keet, die in de elektriciteit voorzien. Zoiets begint als specifieke maatregel op een eerste project, maar wordt al snel in onze algemene maatregellijst opgenomen.’
De CO₂-Prestatieladder zet organisaties aan tot het communiceren over de CO₂-reductie op specifieke projecten. Het delen van de duurzame stappen die gemaakt worden, is onderdeel van werken met de Ladder. Dat betekent dan ook dat Kroeze Infra intern en extern communiceert over wat er tijdens het Kanaalstraat-project gedaan is om zo duurzaam mogelijk te bouwen. Senders: ‘Door te werken met de Ladder zijn we structureler gaan communiceren over duurzaam bouwen. Dit doen wij door berichten te plaatsen op onze website en tweejaarlijks een communicatiebericht te delen met onze opdrachtgevers waarin we onze footprint van de specifieke projecten inzichtelijk maken. Onze interne medewerkers proberen we mee te krijgen op het gebied van duurzaamheid door jaarlijks een toolbox te houden en een mobiliteitsbattle te organiseren. Zo stimuleert de CO₂-Prestatieladder het verspreiden van duurzaamheidsambities; intern en extern.’
Het Kanaalstraat-project is in november 2022 gestart en in april 2024 opgeleverd.
€4.400.000,-
Kanaalstraat Utrecht
1,5 jaar
Niveau 5
5 van de 100 punten
Alternatief dieselgebruik, het hergebruiken van materialen, het inzetten van (klein) elektrisch materieel
