Duurzaam aanbesteden kan een belangrijke rol spelen bij het vergroenen van de economie en het behalen van klimaatdoelen. Als overheid kan het soms een hele uitdaging zijn om precies te bepalen hoe u duurzaamheid in aanbestedingen integreert. De CO2-Prestatieladder biedt hierbij uitkomst. In dit artikel leggen we uit wat de voordelen zijn van het structureel inzetten van de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen.
Duurzaam aanbesteden betekent dat u als overheid in een aanbesteding aan uitvoerende partijen eisen stelt of voordeel geeft op het gebied van duurzaamheidsprestaties. Hierbij kunt u denken aan circulair materiaalgebruik of het zoveel mogelijk beperken van de CO2-uitstoot.
Overheidsaanbestedingen dragen voor een belangrijk deel bij aan het Bruto Binnenlands Product (BBP). In de Europese Unie is dat bijvoorbeeld 14 procent en in Nederland zelfs 21,5 procent. Door deze bijdrage aan de economie zijn aanbestedingen een krachtige manier om maatschappelijke doelen te bereiken, zoals:
Werk dat wordt uitgevoerd via aanbestedingen is momenteel goed voor zo’n 15 procent van de emissie van broeikasgassen in de wereld. Hiermee is de CO2-uitstoot via overheidsaanbestedingen vele malen hoger dan de uitstoot die overheden veroorzaken met hun eigen activiteiten. Met het meenemen van duurzaamheidscriteria in aanbestedingen zet u als overheid in op het verminderen van uitstoot in de keten. Hiermee draagt u bij aan het behalen van de nationale en internationale klimaatdoelen, zoals ten minste 55 procent minder CO₂-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990.
Met het meenemen van duurzaamheidscriteria in aanbestedingen kunt u als overheid sturen op markttransities en duurzame innovaties, zoals energiezuinige apparaten en CO2-arme bouwmaterialen. Hiermee bevordert u duurzame ontwikkeling, maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en klimaatactie van het bedrijfsleven. Dit kan uiteindelijk zorgen voor een versnelling van de transitie naar een groene en circulaire economie.
Aandacht voor CO2-reductie in een aanbesteding is ook een slimme investering voor de lange termijn. Door nu klimaatschade te voorkomen, bent u als gemeente in de toekomst minder geld kwijt aan maatregelen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Ook het aanschaffen van producten met een langere levensduur levert kostenvoordelen op, doordat u ze minder snel hoeft te onderhouden of vervangen. Life-Cycle Costing (LCC) is een handige methode om kosten van de hele levensduur van een investering in kaart te brengen en te vergelijken.
In de Europese Unie worden overheidsopdrachten geregeld door Europese richtlijnen, die duurzaamheid meenemen in de evaluatie van openbare aanbestedingen. Om overheden te helpen bij het op een duurzame manier zakendoen met bedrijven heeft de Europese Commissie een aantal criteria ontwikkeld voor duurzaam aanbesteden in de EU: Green Public Procurement (GPP).
Als overheid kunt u de criteria van GPP opnemen in een openbare aanbesteding om de milieueffecten van een aankoop te verminderen. De GPP-criteria verschillen per productgroep, zoals elektronica, transport, voedsel, elektriciteit en meubilair. Hoewel de GPP-criteria vrijwillig zijn, zijn ze al in verschillende Europese wetten, zoals sectorale wetgeving, onder meer voor energie-efficiëntie, schone voertuigen en batterijen.
Ondanks de toenemende aandacht voor GPP in beleid ervaren overheden vaak nog barrières om GPP-criteria toe te passen in aanbestedingen. Met name het sturen op vermindering van CO2-emissies en het meten en vergelijken van de milieueffecten van goederen, werken en diensten worden als lastig beschouwd. De CO2-Prestatieladder biedt hierbij uitkomst.
Het inzetten van de CO2-Prestatieladder bij een aanbesteding heeft om verschillende redenen een meerwaarde.
De CO2-Prestatieladder is een eenvoudig en effectief instrument voor aanbestedende diensten om biedingen te beoordelen en waarderen op het gebied van CO₂-management. Met gebruik van het BPKV-criterium CO2-Prestatieladder in aanbestedingen kunnen inschrijvende partijen zich onderscheiden. Met een certificering op de Ladder laat een bedrijf zien hoe ambitieus het is op het gebied van emissiereductie en dat het beschikt over een werkend CO2-managementsysteem dat jaarlijks wordt gecontroleerd door een onafhankelijke externe auditor. Op basis van het ambitieniveau op de Ladder ontvangen aanbieders een (fictief) gunningvoordeel.
Uit onderzoek blijkt dat organisaties die zijn gecertificeerd met de CO2-Prestatieladder twee keer zo snel hun uitstoot verminderen als gemiddeld. De Ladder heeft namelijk de aankoop van groene stroom en invoering van gedragsmaatregelen voor efficiënter energiegebruik en vermindering van CO₂-emissie gestimuleerd. Deze ontwikkeling wordt mede gedreven door het potentiële concurrentievoordeel in aanbestedingen.
In Nederland wordt de CO2-Prestatieladder al sinds 2009 gebruikt als standaard duurzaam aanbestedingsinstrument. Na een succesvolle pilot wordt de Ladder ook structureel ingezet in België. Momenteel lopen er ook pilots in vijf andere Europese landen: Duitsland, Frankrijk, Ierland, Portugal en het Verenigd Koninkrijk. Inmiddels zetten meer dan 300 overheidsinstanties de Ladder op regelmatige basis in bij aanbestedingen.
Het gebruik van de CO2-Prestatieladder is volledig in lijn met het Europese aanbestedingsrecht[JV2] . Dit aanbestedingsrecht waarborgt een vrije en transparante markt en eerlijke concurrentie. Hierdoor kunt u de Ladder ook in andere EU-landen inzetten bij aanbestedingen.
Daarnaast is de CO2-Prestatieladder door zowel het IPCC (International Panel on Climate Change), de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) als het WEF (World Economic Forum) erkend als een ‘GPP best practice’. Dit betekent dat deze internationale organisaties de Ladder beschouwen als een tool die bij aanbesteden ‘het beste werkt om tot een gewenst resultaat te komen’, in dit geval zo min mogelijk CO2-uitstoot.
Als overheid kunt u inschrijvende bedrijven middels een gunningvoordeel belonen voor hun maatregelen op het gebied van emissiereductie in een aanbestedingsproject.
Als opdrachtgever bepaalt u zelf het gunningvoordeel. U kunt bijvoorbeeld werken met een puntensysteem of een fictieve korting op de inschrijfprijs. Hoe hoger het ambitieniveau van een bedrijf, hoe groter het aantal punten of kortingspercentage. De manier waarop u het voordeel berekent, legt u vast in het aanbestedingsdocument.
Bedrijven die zich inschrijven voor een aanbesteding met de CO2-Prestatieladder als gunningscriterium geven het ambitieniveau aan van de Ladder waarop zij het project willen gaan realiseren.
Op het moment van inschrijven hoeft een bedrijf nog niet in het bezit te zijn van een certificaat. Het ambitieniveau moet binnen een bepaalde periode (SKAO adviseert 1 jaar) na de gunning en gedurende de looptijd van het project aangetoond worden door de opdrachtnemer. Dat kan op twee manieren:
Met het gebruik van de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen kunt u dus sturen op duurzame inkoop van werken, producten en diensten. Hiermee draagt u als overheid bij aan de transitie naar een groene en circulaire economie en het behalen van de klimaatdoelen. De Ladder is in lijn met internationale richtlijnen, wordt door meerdere gezaghebbende organisaties beschouwd als best practice en is wetenschappelijk bewezen effectief.
In de Handreiking aanbesteden leest u hoe u de CO2-Prestatieladder inzet bij een aanbesteding. Heeft u vragen hierover? Neem dan contact met ons op.
Duurzaam aanbesteden kan een belangrijke rol spelen bij het vergroenen van de economie en het behalen van klimaatdoelen. Als overheid kan het soms een hele uitdaging zijn om precies te bepalen hoe u duurzaamheid in aanbestedingen integreert. De CO2-Prestatieladder biedt hierbij uitkomst. In dit artikel leggen we uit wat de…
Bij het aanbesteden van een opdracht moet u voldoen aan de eisen van de Europese aanbestedingswetgeving. Het inzetten van de CO2-Prestatieladder als gunningscriterium voor de beste-prijs-kwaliteit-verhouding (BPKV) is in lijn met deze wetgeving, mits u dit doet op de door SKAO voorgeschreven wijze. In deze blog leggen we uit wat…
Nieuwsbrief ontvangen?
"*" geeft vereiste velden aan